Trudna sytuacja finansowa upadłego
Jak już była mowa w jednym z poprzednich artykułów (patrz: procedura i podmioty postępowania upadłościowego), Sąd zatwierdza plan spłaty, który określa czas, w jakim upadły ma uregulować swoje zobowiązania. Umorzenie pozostałych niezapłaconych długów następuje z reguły po wykonaniu przez upadłego planu spłaty. W tym miejscu należy podkreślić, że umorzeniu mogą podlegać tylko te długi, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości. Umorzenie zobowiązania przez Sąd powoduje jego wygaśnięcie, czyli innymi słowy jego „anulowanie”. Umorzonego przez Sąd długu nie można już wyegzekwować od dłużnika. Jednak sytuacja finansowa upadłego nie zawsze pozwala na uregulowanie jakichkolwiek zobowiązań, ponieważ z góry wiadomo, że żadna część planu spłaty nie zostanie wykonana. Na co należy się przygotować w takim wypadku?
Umorzenie zobowiązań bez planu spłaty
Jeżeli Sąd uzna, że osobista sytuacja dłużnika w sposób oczywisty nie pozwala na spłatę któregokolwiek zobowiązania oraz że dłużnik jest trwale niezdolny do spłacenia długów, wówczas dochodzi do całkowitego umorzenia zobowiązań. Sąd w takiej sytuacji nie sporządza planu spłaty wierzycieli. Trzeba jednak podkreślić, że jest to sytuacja wyjątkowa, ponieważ w świetle orzecznictwa Sądów – nie stanowią trwałej niezdolności do uregulowania zaległych zobowiązań przejściowe problemy upadłego takie jak trudności w znalezieniu pracy czy przejściowe problemy zdrowotne. Przykładem sytuacji, która uzasadnia umorzenie zobowiązań bez planu spłaty jest trwała niezdolność do pracy dłużnika, stwierdzona przez lekarza.
Warunkowe umorzenie zobowiązań
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli ma miejsce, gdy tak jak w powyższym akapicie – aktualna sytuacja upadłego nie pozwala na jakąkolwiek spłatę, a Sąd dochodzi do wniosku, że zadłużona osoba jest po prostu na chwilę obecną niezdolna do uregulowania zobowiązań (brak tzw. trwałej niezdolności, o której mowa powyżej). W takim wypadku Sąd umarza zobowiązania i nie sporządza planu spłaty, ale robi to pod warunkiem, że w ciągu 5 lat od uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadły ani żaden z jego wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Jeżeli jednak taki wniosek wpłynie w tym pięcioletnim okresie, Sąd zbada, czy upadły jest już zdolny do jakichkolwiek spłat. Jeżeli jego niezdolność ustała, Sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań i zaplanuje spłatę długów. Jeżeli wniosek o ustalenie planu spłaty nie wpłynie w ciągu 5 lat, długi pozostają umorzone i nie można już żądać ich zapłacenia.
Obowiązki upadłego w przypadku warunkowego umorzenia zobowiązań
Należy również pamiętać, że w okresie 5 lat od warunkowego umorzenia zobowiązań, upadły musi składać coroczne sprawozdanie ze swojej sytuacji finansowej (majątkowej i zawodowej) w terminie do końca kwietnia każdego roku za rok poprzedni. Oprócz tego upadły nie może dokonywać bez zgody Sądu czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację finansową.
Długi, które nie zostaną umorzone
Pomimo trudnej sytuacji finansowej upadłego Sąd nie może umorzyć zobowiązań w postaci: alimentów, grzywien, rent z tytułu odszkodowania za wywołanie np. choroby, odszkodowania, zadośćuczynienia, nawiązki i innych. Długi te nie zostaną „anulowane” ze względu na ich szczególny charakter i mogą być egzekwowane przez wierzycieli, pomimo zakończenia postępowania upadłościowego wobec upadłego. Zamknięty katalog zobowiązań, które nie podlegają umorzeniu znajduje się w art. 49121ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe.
