Rada Europejska 28 maja 2015 r. przyjęła kompromisowy tekst dyrektywy kreujący nowy typ jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, określaną mianem Societas Unius Personae. Proponowana wysokość kapitału zakładowego to 1 euro, bądź równowartość tej kwoty w obowiązującej w danym państwie członkowskim walucie. Każda spółka posiadająca ten status powinna posługiwać się w swojej nazwie skrótem „SUP”. Jakie są pozostałe założenia tej dyrektywy?
Elektroniczna rejestracja SUP
Głównym celem dyrektywy jest ułatwienie zakładania działalności gospodarczej przede wszystkim dla małych i średnich przedsiębiorców. W związku z tym SUP będzie można zarejestrować przez internet w każdym państwie członkowskim, które będzie zobowiązane po pierwsze stworzyć odpowiedni system teleinformatyczny, a po drugie udostępnić wzorzec aktu założycielskiego spółki SUP nie tylko w języku urzędowym danego państwa członkowskiego, ale także w innych językach powszechnie używanych w obrocie międzynarodowym. Dyrektywa wymienia ponadto informacje, które założyciel powinien we wzorcu zamieścić. Państwo członkowskie będzie mogło ograniczyć katalog podawanych we wzorcu informacji spośród wymienionych poniżej:
- firma spółki SUP,
- informacja dotycząca jedynego wspólnika spółki SUP,
- liczba i dane dotyczące członków organu zarządzającego oraz jeśli taki istnieje organu nadzorczego,
- przedmiot działalności,
- siedziba spółki SUP,
- siedziba zarządu spółki SUP,
- czas trwania,
- kapitał zakładowy,
- rodzaj jedynego udziału,
- przedmiot wkładu oraz forma i procedura tworzenia kapitału zapasowego,
- postanowienia dotyczące sytuacji braku obecności lub niezdolności do działania członków organu zarządzającego,
- moc prawna uchwał podejmowanych przez spółkę w organizacji,
- rok obrotowy.
Spółkę SUP rejestruje się w państwie członkowskim, w którym ma się znajdować jej siedziba i którego przepisy ma ona stosować. Przepisy krajowe państwa, w którym spółka będzie miała siedzibę, będą miały zastosowanie także do określenia momentu powstania osobowości prawnej. Państwa członkowskie muszą zapewnić funkcjonowanie sprawnego systemu teleinformatycznego, który umożliwi zarejestrowanie spółki SUP w ciągu pięciu dni roboczych od momentu otrzymania potrzebnej dokumentacji, a także wygenerowanie potwierdzenia rejestracji w formie elektronicznej. Oprócz procedury elektronicznej, państwa członkowskie mogą dopuścić rejestrację spółki SUP również w sposób tradycyjny.
Jeden udział i kapitał zakładowy spółki SUP
Spółka SUP nie może mieć więcej niż jeden udział, który nie podlega podziałowi. Spółka nie może także nabywać ani posiadać jedynego udziału nawet za pośrednictwem osoby trzeciej na rachunek spółki. Jeśli udział spółki SUP może być własnością więcej niż jednej osoby, osoby te uznaje się za jedynego wspólnika. Działają one wtedy za pośrednictwem jednego przedstawiciela, którego dane udostępniane są w odpowiednim rejestrze.
Kapitał zakładowy spółki SUP zgodnie z Dyrektywą powinien wynosić co najmniej 1 euro. Państwa członkowskie nie mogą zastrzec wyższej wysokości kapitału zakładowego. Państwa członkowskie nie mogą ustalać wartości maksymalnej jedynego udziału, a kapitał zakładowy spółki zostaje objęty w całości. Państwa członkowskie mogą wprowadzić wymóg utworzenia przez spółkę SUP kapitału zapasowego, który stanowi odsetek zysków tej spółki lub osiąga kwotę minimalnego kapitału zakładowego spółek z ograniczoną odpowiedzialnością według prawa krajowego, która w polskim prawie wynosi 5 000 zł.
Ograniczenie w wypłacie zysków
W związku z ustaleniem kapitału zakładowego w symbolicznej wysokości 1 euro, w dyrektywie zaproponowano dwa mechanizmy zapobiegające niezdolności spółek SUP do spłaty długów po dokonaniu wypłaty zysków. Pierwszym z nich jest niemożliwość wypłaty zysku jedynemu wspólnikowi, jeżeli w ostatnim dniu ostatniego roku obrotowego całkowita wartość aktywów po potrąceniu wszystkich zobowiązań określona w rocznym sprawozdaniu finansowym jest niższa, lub byłaby niższa po dokonaniu wypłaty, od kwoty kapitału zakładowego powiększonej o kapitały rezerwowe, z których nie można wypłacić zysków na podstawie przepisów krajowych lub postanowień aktu założycielskiego spółki. Drugim mechanizmem jest niemożliwość wypłaty dywidendy, jeśli spółka SUP nie będzie w stanie wypełnić swoich zobowiązań, które staną się wymagalne w terminie sześciu miesięcy od chwili wypłaty dywidendy. W tym drugim wypadku państwa członkowskie mogą zobowiązać organ zarządzający do złożenia „oświadczenia o wypłacalności”, które powinno być ujawnione w rejestrze i świadczyć o spełnieniu wymogu wypełniania swoich zobowiązań przez spółkę w ciągu następnych sześciu miesięcy. Państwa członkowskie mogą ustalić, że spółka SUP powinna być wypłacalna przez rok od wypłaty dywidendy (zamiast proponowanych w dyrektywie 6. miesięcy). Wypłata zysków lub obniżenie kapitału zakładowego wbrew zastosowaniu powyższych wymogów będzie musiała zostać zwrócona, a osoby, które poniosą szkodę w związku z bezprawną wypłatą środków ze spółki, będą mogły ubiegać się o odszkodowanie, jeśli przepisy krajowe na to pozwolą.
Organy spółki
Spółka SUP będzie posiadać organ zarządzający składający się z co najmniej jednego członka zarządu. Przepisy krajowe mogą także umożliwić powołanie rady nadzorczej w spółce. Odwołanie ze stanowiska członka zarządu będzie skutkowało niezwłocznym utraceniem przez niego umocowania i uprawnień do pełnienia tej funkcji, jednak regulacja ta nie może naruszać praw i obowiązków odwołanego członka zarządu wynikających z prawa krajowego oraz zaufania osób trzecich do informacji ujawnionych w rejestrze. Funkcji członka zarządu lub rady nadzorczej nie można powierzyć osobie, która na mocy decyzji administracyjnej lub sądowej została pozbawiona tej funkcji nawet w innym państwie członkowskim, jeśli orzeczenie dalej pozostaje w mocy. Państwa członkowskie wymieniają informacje na temat osób pozbawionych możliwości pełnienia funkcji członka zarządu lub członka rady nadzorczej za pomocą systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym, zwanym „systemem IMI”. Państwo członkowskie może odmówić podania informacji o takiej osobie, jednak tylko w przypadku, gdy narusza to przepisy dotyczące ochrony danych osobowych i jeśli zostaną podane podstawy odmowy.
Przepisy nowej dyrektywy będą musiały być implementowane do systemu prawa krajowego w ciągu 24. miesięcy od dnia wejścia w życie dyrektywy. Konieczność implementacji dyrektywy może doprowadzić znów do rozgorzałej dyskusji na temat bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, która miała miejsce w związku z projektem zmiany k.s.h. dotyczącym wprowadzenia udziałów beznominałowych w spółce z o.o. (więcej na temat ten temat w artykule „Gazety Prawnej” pod tytułem „Nowa spółka z o.o.? Nie twórzmy mętnej wody”). Faktem jest, że spółka SUP różni się od projektowanej w polskim prawie spółki z o.o. z beznominałowymi udziałami, jednak wspólne dla tych konstrukcji są obawy, czy spółki z kapitałem zakładowym w symbolicznej wysokości będą cieszyć się popularnością i zaufaniem kontrahentów. Możliwość zakładania spółki SUP z kapitałem zakładowym w wysokości 1 euro może być próbą sprawdzenia, czy test wypłacalności spełnia oczekiwania i faktycznie zabezpiecza wierzycieli przed niewypłacalnością spółki oraz czy ta konstrukcja ułatwi zakładanie działalności, a w konsekwencji czy przyczyni się faktycznie do rozwoju gospodarki.
