Po zawarciu małżeństwa, gdy małżonkowie nie zawarli umowy o rozdzielności majątkowej powstaje ustrój wspólności majątkowej. O tym czym on jest możesz dowiedzieć się z poprzedniego artykułu.

Kiedy małżonkowie mogą podzielić swój wspólny majątek?

Podziału majątku wspólnego można dokonać dopiero gdy ustanie wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami. Dzieje się tak wtedy, gdy:

1. zostanie wydany prawomocny wyrok orzekający rozwód lub separację,
2. małżonkowie zawrą umową majątkową wprowadzającą ustrój rozdzielności majątkowej,
3. małżonek zostanie ubezwłasnowolniony, ogłosi upadłość lub umrze.

W jaki sposób dokonuje się podziału majątku wspólnego?

Istnieją dwie drogi na podzielenie się majątkiem przez małżonków. 

W przypadku gdy byli małżonkowie są zgodni co do tego, które składniki mają przypaść żonie, a które mężowi mogą zrobić to w drodze umowy. Należy jednak pamiętać, że gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość konieczne jest zawarcie umowy o podział majątku wspólnego w formie notarialnej.

Gdy pomiędzy małżonkami istnieją spory co do tego jak podzielić majątek, sprawa musi zostać rozpoznana przez sąd. Właściwym sądem w sprawie podziału jest sąd rejonowy w którego zasięgu działania położony jest majątek.

Jakie ustalenia obejmuje podział majątku wspólnego?

Oprócz samego ustalenia jakie przedmioty mają przypaść poszczególnym małżonkom w wyniku podziału w postępowaniu o podział majątku wspólnego można jeszcze rozstrzygnąć inne kwestie takie jak:

1. czy każdy z małżonków powinien posiadać równy udział w dzielonym majątku, czy też jeden z nich powinien mieć udział wyższy, co uzasadnione jest większym wkładem w powstawanie majątku,
2. zwrot nakładów poczynionych z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny,
3. zwrot nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka,

W przypadku dokonywania podziału majątku wspólnego, należy więc kompleksowo przeanalizować wszystkie transakcje jakie zostały dokonane wobec majątku wspólnego, tak by rozliczenie się z nich przez byłych małżonków było całkowicie sprawiedliwe.

Koszty podziału majątku wspólnego

Jeżeli podział ma zostać dokonany przez sąd należy wziąć pod uwagę następujące koszty:

– 1000 zł (lub 300 zł) opłaty sądowej od wniosku o podział majątku wspólnego (niższa w przypadku zgodnego wniosku obydwu byłych małżonków)

– koszty mediacji,

– koszty biegłych, którzy będą wyceniali dane składniki majątkowe, jeżeli strony nie są zgodne co do ich szacowanej wartości,

– koszty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika tj. radcy prawnego lub adwokata.

Jakie są przesłanki orzeczenia rozwodu? Czym różni się rozwód od separacji? Jakie rozwiązanie w konkretnych okolicznościach jest odpowiednie? W poniższym artykule postaramy się po krótce wyjaśnić te wątpliwości. Odpowiemy również na pytanie – gdzie skierować pozew o rozwód?

Jakie są przesłanki orzeczenia rozwodu przez Sąd? 

Każdy z małżonków może żądać rozwiązania małżeństwa przez Sąd, jeżeli z jakichkolwiek przyczynnastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd nie zajmuje się tym, czy powody rozpadu małżeństwa były wystarczająco istotne, a jedynie bada, czy faktycznie doszło do rozkładu pożycia. Co to w ogóle jest pożycie małżeńskie? Przepisy prawa nie definiują tego pojęcia. Pożycie małżeńskie w świetle orzecznictwa to wspólnota duchowa (więź emocjonalna, uczuciowa), fizyczna (bliskość cielesna) i gospodarcza (wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego, wspólne mieszkanie).

Zupełny rozkład pożycia oznacza, że musi nastąpić na wszystkich trzech płaszczyznach. Rozpad małżeństwa musi być także trwały – Sąd nie orzeknie rozwodu jeśli ustali, że małżonkowie mają wyłącznie przejściowe problemy, a ich relacja rokuje. 

W wyroku rozwodowym Sąd orzeka także czy i który z małżonków jest winny rozkładu pożycia. Jednak na zgodne żądanie małżonków sąd nie orzeka o winie. W tym ostatnim wypadku przyjmuje się, że żaden z małżonków nie jest winny rozkładu pożycia.

Rozwód a separacja 

Sąd orzeka separację na żądanie małżonka, jeżeli pomiędzy małżonkami wystąpił zupełny rozkład pożycia, który w przeciwieństwie do przesłanek rozwodu nie musi mieć trwałego charakteru. Do orzeczenia separacji wystarczy ustanie więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej, nawet jeśli ma charakter przejściowy. Warto jednak pamiętać, że jeśli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione (spełnione są przesłanki rozwodu, o których mowa powyżej) , sąd orzeka rozwód.

Zarówno od pozwu o rozwód jak i od pozwu o separację pobiera się opłatę stałą w wysokości 600 zł.Potwierdzenie uiszczenia opłaty dołącza się do pozwu. Sprawa o separację może również się toczyć w trybie nieprocesowym, jeśli oboje małżonkowie zgodnie żądają jej orzeczenia przez Sąd. Wówczas do Sądu składa się nie pozew, a wniosek, od którego należy uiścić opłatę sądową w kwocie 100 zł. Takiej możliwości nie przewidziano w sprawie o rozwód – wtedy zawsze toczy się postępowanie procesowe tzn., że występują w nim dwie przeciwstawne sobie strony (powód i pozwany).

Przeszkody orzeczenia rozwodu lub separacji

Pomimo wystąpienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia Sąd nie orzeknie rozwodu/separacji, jeśli wskutek rozwiązania małżeństwa ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci stron lub w sytuacji, gdy rozwiązanie małżeństwa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zagrożeniem dla dobra małoletnich dzieci stron może być sytuacja, w której dziecko jest silnie związane z obojgiem rodziców, a małżonkowie nie mogą się porozumieć co do wykonywania kontaktów z dzieckiem i żądają w toku postępowania w sprawie o rozwód/separację wyłączności w prawie do wykonywania kontaktów z dzieckiem (z pominięciem drugiego małżonka). Wówczas Sąd może uznać, że pozostawanie przez rodziców w małżeństwie będzie dla małoletniego dziecka korzystniejszym rozwiązaniem. Jest to oczywiście przykład i Sąd może postąpić inaczej, mając na uwadze okoliczności konkretnej sprawy. Jednak warto pamiętać, że chęć współpracy małżonków w zakresie wychowania i kontaktów z małoletnim dzieckiem jest mile widziana przez Sąd, który ma orzekać o rozwodzie/separacji. Natomiast co do sprzeczności rozwodu z zasadami współżycia społecznego Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń wyraził pogląd, że może ona wystąpić zwłaszcza wówczas, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód stanowi dla niego rażącą krzywdę (Wyrok SN z 9.10.1998 r., III CKN 573/98, LEX nr 1214449).

Ponadto Sąd nie orzeknie rozwodu jeżeli małżonek wyłącznie winny żąda rozwodu, a małżonek niewinny nie zgadza się na rozwód. Przy czym odmowa małżonka niewinnego nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Gdzie należy skierować pozew o rozwód ?

W sprawach o rozwód wyłącznie właściwy jest Sąd Okręgowy, położony w okręgu ostatniego miejsca zamieszkania małżonków, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Jeśli żaden z małżonków nie mieszka już w tym miejscu, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej.