Czy z powodu śmierci rodzica można domagać się odszkodowania? Od kogo można żądać wypłaty takiego świadczenia? Czy oprócz odszkodowania można domagać się innych świadczeń ? Czy możliwy jest zwrot kosztów pogrzebu rodzica? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w poniższym artykule. 

W świetle odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego, dziecku po śmierci rodzica może przysługiwać szereg świadczeń, do których zaliczamy zwrot kosztów leczenia i pogrzebu rodzica, odszkodowanie, rentę, zadośćuczynienie. Warto pamiętać, że świadczenia te są niezależne od siebie i przyznanie jednego z nich nie wyklucza żądania zapłaty drugiego. Otrzymanie takich świadczeń zależy jednak od spełnienia pewnych warunków, które zostaną pokrótce omówione poniżej. 

Odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej

W myśl art. 446 § 3 kodeksu cywilnego, Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Chodzi np. o stres, depresję lub poczucie osamotnienia, które uniemożliwiają osiąganie z pracy lub innej działalności dotychczasowych zysków. Pogorszenie musi mieć charakter obiektywny i wynikać ze śmierci osoby najbliższej. W ww. przepisie chodzi nie tylko o znaczne pogorszenie się obecnej sytuacji życiowej, ale także o brak możliwości jej poprawy w przyszłości.

Renta 

Jeśli osoba zmarła była zobowiązana do płacenia alimentów na rzecz swojego dziecka, a taki obowiązek ma każdy rodzic, dopóki jego dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, to dziecko (małoletnie lub nawet pełnoletnie) może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty, wypłacanej przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Zadośćuczynienie 

Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego – w tym dziecku zmarłego – odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Poprzez krzywdę rozumiemy ból i cierpienie, doznawane w związku z utratą bliskiej osoby. Sąd miarkując wysokość zadośćuczynienia bierze pod uwagę takie czynniki jak długotrwałość cierpień psychicznych, poczucie osamotnienia, depresja, apatia, rezygnacja z aktywności towarzyskiej, ale również wiek poszkodowanego i jego sytuacja rodzinna.

Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu

Osoba, która poniosła koszty zorganizowania pogrzebu swojego rodzica, może żądać zwrotu tych wydatków. Jedyną przesłanką w tym zakresie jest faktycznie poniesienie tych kosztów oraz zasada, zgodnie z którą koszty te nie powinny przekraczać zwykłej miary przyjętej w środowisku zmarłego. W zakresie zwrotu kosztów leczenia chodzi o koszty pozostające w związku ze zdarzeniem, które wywołało szkodę na stanie zdrowia zmarłego, a następnie śmierć.

Od kogo żądać wypłaty świadczenia po śmierci rodzica?

Co do zasady osobą zobowiązaną do zapłaty wyżej opisanych świadczeń, związanych ze śmiercią poszkodowanego jest sprawca zdarzenia, które tą śmierć spowodowało. Jednak bardzo często do szkód, których następstwem jest śmierć, dochodzi w ruchu drogowym, którego uczestnicy są obowiązani do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Zatem jeśli do śmierci poszkodowanego doszło w wyniku wypadku komunikacyjnego, podmiotem zobowiązanym do zapłaty jest ubezpieczyciel, u którego sprawca zdarzenia miał wykupioną polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Oczywiście jeśli osoba odpowiedzialna za szkodę nie była objęta żadnym ubezpieczeniem, odszkodowania można żądać od tego sprawcy bezpośrednio.

Niezależnie od powyższego, odszkodowania można żądać także od ubezpieczyciela zmarłego z tytułu posiadania przez niego polisy ubezpieczenia na życie, a także jeśli śmierć miała charakter naturalny lub wywołany chorobą albo nieszczęśliwym wypadkiem. Świadczenie należy się w pierwszej kolejności osobie uposażonej, czyli wskazanej przez ubezpieczonego w polisie osobie uprawnionej do odbioru odszkodowania. Jeśli ubezpieczony nie wskazał uposażonego, to uprawnione są osoby wymienione w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, które zazwyczaj stanowią załącznik do umowy ubezpieczenia. Jeśli ubezpieczyciel wypłaci zbyt niskie świadczenie, można domagać się podwyższenia tej kwoty na drodze sądowej.

Należy pamiętać, że ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, jeśli okaże się, że rodzic nie opłacał składek.

 Możliwe jest również żądanie jednorazowego odszkodowania od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeśli śmierć rodzica była wynikiem wypadku przy pracy. Szczegółowe zasady przyznawania takiego odszkodowania przez ZUS znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 233).

Współczesny rozwój technologiczny nierozerwalnie związany jest z tym, że nasze dane osobowe są gromadzone oraz przetwarzane. Sama kontrola tych danych może sprawiać trudności, gdyż zamieszczone w internecie informacje są niejednokrotnie udostępniane nieograniczonej liczbie podmiotów, nawet wbrew woli i wiedzy osoby, której dotyczą. Z tego powodu coraz istotniejsza jest świadomość dotycząca ochrony naszej prywatności, która realizuje się między innymi 
w cofnięciu zgody na przetwarzanie danych oraz w prawie do bycia zapomnianym. 

Jak wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych?

Każda osoba, której dane są przetwarzane ma prawo wycofać swoją zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Co istotne, może to zrobić w każdym momencie. Warto jednak pamiętać, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na przetwarzanie danych, które nastąpiło przed złożeniem oświadczenia o wycofaniu zgody. Złożenie przedmiotowego oświadczenia powinno być tak samo łatwe jak jej wyrażenie – nie może powodować dodatkowych trudności ani generować kosztów. Stosowanie przed przedsiębiorców wieloetapowych mechanizmów lub też żądanie uzasadnienia naszej decyzji, które uniemożliwiają wycofanie zgody, nie jest zgodne z przepisami Rozporządzenia RODO oraz wiąże się z nałożeniem kar finansowych przez UODO. 

Jednym ze sposobów na wycofanie zgody jest rozmowa z przedstawicielem handlowym przedsiębiorstwa przetwarzającego nasze dane osobowe. Oświadczenie może być również złożone za pośrednictwem wiadomości e-mail. Warto jednak zaznaczyć, że obecnie firmy już w wiadomościach e-mail umożliwiają złożenie takiego oświadczenia za pomocą kilku kliknięć myszką.

Warto pamiętać, że prawo do odwołania zgody na przetwarzanie danych osobowych nie jest nieograniczone. W przepisach RODO przewidziano sytuacje, w których oświadczenie o odwołaniu zgody nie będzie uwzględnione przez administratora danych. Mowa tutaj o danych niezbędnych m. in. do korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i informacji; z uwagi na względy interesu publicznego w dziedzinie zdrowia publicznego, do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych bądź do celów statystycznych oraz do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń.

Co oznacza „prawo do bycia zapomnianym”?

Każda osoba ma również prawo do żądania od administratora usunięcia swoich danych osobowych. Administrator będzie zobowiązany do niezwłocznego usunięcia danych osobowych z takich miejsc jak serwer, poczta, pliki, dyski zewnętrzne i przenośne oraz dokumenty papierowe w przypadku, gdy: 

• dane osobowe nie są już niezbędne do celów, w których zostały zebrane;
• osoba, której dane dotyczą, cofnęła zgodę, w sytuacji, kiedy przetwarzanie opierało się wyłącznie na dobrowolnej zgodzie; 
• osoba, której dane dotyczą, wnosi sprzeciw wobec przetwarzania i nie występują nadrzędne prawnie uzasadnione podstawy przetwarzania
• dane osobowe były przetwarzane niezgodnie z prawem
• dane osobowe muszą zostać usunięte w celu wywiązania się z obowiązku prawnego przewidzianego w prawie Unii lub prawie państwa członkowskiego, któremu podlega administrator.

Tutaj również warto uwzględnić, że administrator ma prawo zachować nasze dane, które są niezbędne do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń. Tytułem przykładu sprzedawca będzie mógł w dalszym ciągu przechowywać dane kupującego, takie jak m.in. imię, nazwisko, adres dostawy czy inne dane kontaktowe, gdyż mogą być one wykorzystywane m.in. do ochrony sprzedawcy przed ewentualnymi przyszłymi roszczeniami.

Z następnego artykułu dowiesz się, jakie są podstawy przetwarzania danych osobowych.