Stałeś się ofiarą przestępstwa, w wyniku którego zostałeś poszkodowany? Pamiętaj, że już na etapie postępowania karnego możesz domagać się odszkodowania od sprawcy.

Odszkodowanie w postępowaniu karnym w procesie karnym

Oprócz podstawowego celu postępowania karnego jakim jest ustalenie sprawcy przestępstwa i wymierzenie mu sprawiedliwej kary, nie można również zapomnieć o osobie pokrzywdzonego przestępstwem. W przypadku gdy sprawca zostanie skazany, tj. zostanie uznany za winnego przestępstwa, sąd może, a na wniosek pokrzywdzonego musi, orzec o obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Odszkodowanie zasądza się również przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary lub w przypadku odstąpienia od jej wymierzenia.

Co musisz zrobić by Sąd przyznał odszkodowanie?

1. Złóż wniosek o orzeczenie wobec oskarżonego wniosku o naprawienie Twojej szkody lub zadośćuczynienie za poniesioną krzywdę,
2. Wskaż Sądowi rozmiar Twojej szkody lub krzywdy, np. przedstaw rachunki za leczenie przebyte w związku z przestępstwem, zakup leków, wizyty u lekarza.
3. Udowodnij, że poniesiona szkoda powstała wskutek przestępstwa. 

Granice odszkodowania w postępowaniu karnym

Warto zdawać sobie sprawę, że głównym celem procesu karnego nie jest całkowite i wyczerpujące rozpatrzenie sprawy o odszkodowanie dla pokrzywdzonego. Najważniejszym zadaniem postepowania karnego jest rozstrzygnięcie odpowiedzialności oskarżonego za przypisywane mu przestępstwo. W przypadku gdy zgłaszana przez poszkodowanego szkoda nie może być ustalona w precyzyjnej wysokości w krótkim czasie lub też jest ona wątpliwa, Sąd może odmówić nałożenia na skazanego obowiązku naprawienia szkody lub ograniczyć wysokość obowiązku do wysokości, która jest niesporna. Priorytetem jest to, by zakończyć postępowanie karne wobec oskarżonego najszybciej jak to możliwe po zgromadzeniu wszystkich dowodów, tak by oskarżony wiedział nie pozostawał w niepewności co do swojego statusu. 

            Jeżeli sąd karny orzeknie obowiązek naprawienia szkody w wysokości niższej niż domagał się poszkodowany lub w ogóle nie nałoży takiego obowiązku na sprawcę, możliwości poszkodowanego na uzyskanie pełnego odszkodowania nie kończą się. Po zakończeniu postępowania karnego można na zwykłych zasadach domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia na drodze postępowania cywilnego. W takim postępowaniu sąd będzie dokładnie badał wysokość szkody i krzywdy powstałej u poszkodowanego. Nie będzie natomiast musiał rozważać czy za szkodę odpowiada skazany w procesie karnym, ponieważ wyrok karny w tym przedmiocie wiąże sąd cywilny co oznacza że sąd w sprawie cywilnej uznaje bez zastrzeżeń że wyrok jest prawidłowy i odpowiada rzeczywistemu przebiegowi danego zdarzenia które spowodowało szkodę. 

Niestety nierzadko zdarzają się sytuacje, w których ekipa remontowa źle wykonała zamówioną usługę. Przepisy prawa na szczęście przewidują w tym wypadku szereg możliwości. Poniżej opisujemy, czego można domagać się od wykonawcy.

UMOWA O WYKONANIE REMONTU

W praktyce powszechnie zawarcie umowy o remont mieszkania jest zawierane formie ustnej, a szczegółowe elementy są doprecyzowane w wiadomościach sms, mailowych oraz na komunikatorach społecznościowych. W nielicznych sytuacjach możemy trafić na umowę, która w sposób precyzyjny określała prawa i obowiązki stron, termin rozpoczęcia, zakończenia prac oraz wykaz zleconych prac.

Warto jednak pamiętać, że zawarta umowa nawet w formie ustnej nie oznacza, że nie przysługują nam żadne prawa, które zapewniają ochronę przed nierzetelnym wykonaniem prac.

Zaznaczyć należy, że przysługujące nam uprawienia są zależne od tego, czy do remont został zakończony lub czy wykonawca zrealizował umowę, ale została ona wykonana w sposób niezgodny z ustaleniami lub wadliwie. 

ODSTĄPIENIE OD UMOWY ORAZ WYKONANIE ZASTĘPCZE

Jeżeli w trakcie remontu zauważymy, że prace są wykonywany w sposób nieprawidłowy możemy skorzystać z dwóch uprawnień. Po pierwsze, możemy złożyć oświadczenie o odstąpieniu od zawartej umowy lub też zlecić tzn. wykonanie zastępcze. Warto jest zaznaczyć, że wskazane uprawienia muszą zostać poprzedzone wezwaniem wykonawczy do zmiany sposobu wykonywania umowy. Wezwanie należy najlepiej sporządzić pisemnie i wysłać listem poleconym do wykonawcy oraz wyznaczyć odpowiedni termin, np. 7 czy 14 dni od dnia doręczenia wezwania. W razie upływu ww. terminu możemy odstąpić od zawartej umowy lub też powierzyć albo powierzyć dalsze wykonanie umowy (remontu) innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy.

ODSZKODOWANIE ZA SZKODY ORAZ NIETERMINOWE WYKONANIE REMONTU

Jeżeli remont został w całości wykonany w sposób wadliwy, nie ma obowiązku odbioru tak wykonanych prac. Pamiętać jednak należy, że w takim wypadku nie zaktualizuje się obowiązek zapłaty wynagrodzenia wykonawcy. Jeżeli remont został wykonany i doszło do jego odbioru możemy domagać się odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy albo skorzystać z rękojmi za wady (złożyć oświadczenie o obniżeniu wynagrodzenia).

W przypadku, gdy wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub wykonaniem remontu, nasze uprawnienia mogą wynikać albo z umowy jaką podpisaliśmy z wykonawcą, albo ponownie wprost z przepisów prawa.

Jeżeli została zawarta umowa, często spotykanym rozwiązaniem jest zastrzeganie kary umownej w przypadku nieterminowego wykonania remontu, tj. zapłaty określonej kwoty. Umowa może precyzować i zastrzegać możliwość odstąpienia od umowy w przypadku nieterminowego wykonania remontu bądź powierzenia jego dalszego wykonanie innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy.

Jeżeli ww. zapisy nie zostały zawarte, to zgodnie z przepisami prawa, jeżeli wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem remontu tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał go ukończyć w czasie umówionym, możemy bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania umowy.

W poniższym artykule zastanowimy się nad procedurą uzyskiwania odszkodowania za szkodę komunikacyjną. Co należy zrobić, jeśli padniemy ofiarą kolizji drogowej ? 

Wypadek samochodowy – i co dalej?

Zgodnie z prawem, każdy posiadacz pojazdu mechanicznego ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia, czyli posiadania tzw. polisy OC. Jest to konieczne, aby zabezpieczyć się przed ponoszeniem odpowiedzialności finansowej za zdarzenia wywołane w ruchu drogowym z własnej kieszeni. Jeśli zatem Twój samochód został uszkodzony w wyniku „stłuczki”, żądanie odszkodowania skieruj nie do samego sprawcy, ale do jego Ubezpieczyciela. Kwestia zgłoszenia szkody spoczywa zazwyczaj na poszkodowanym.  W tym celu zaleca się sporządzenie na miejscu zdarzenia oświadczenia, w którym sprawca przyjmie odpowiedzialność za zdarzenie i wskaże m.in. dane swojej polisy OC. Warto dopilnować, aby na każdej stronie oświadczenia znalazły się własnoręczne podpisy sprawcy i poszkodowanego.

Jak sprawdzić, czy dane podane przez sprawcę są prawidłowe?

W razie wątpliwości co do danych podanych przez sprawcę w oświadczeniu, istnieje możliwość wyszukania pojazdu po numerze rejestracyjnym w bazie Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego pod adresem: https://www.ufg.pl/infoportal/faces/pages_home-page/Page_4d98135c_14e2b8ace27__7ff1/Pagee0e22f3_14efe6adc05__7ff1/Page4d024e07_14f0a824115__7ff6?_afrLoop=8020374326341800&_afrWindowMode=0&_adf.ctrl-state=1bnyspreu5_4

Posiadanie polisy ubezpieczenia OC pojazdu jest co prawda obowiązkowe, co nie oznacza, że każdy uczestnik ruchu stosuje się do tego nakazu. Jednocześnie jeśli sprawca nie ma ważnego ubezpieczenia, na miejsce zdarzenia warto wezwać policję – sporządzoną przez funkcjonariusza notatkę służbową, protokół warto dołączyć do zgłoszenia szkody. Wówczas sprawą odszkodowania zajmuje się Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Terminy

• Termin na zgłoszenie szkody wynosi 30 dni. 
• Należy pamiętać o terminie przedawnienia roszczenia o odszkodowanie, który wynosi 3 lata od momentu, kiedy poszkodowany dowiedział się o zaistnieniu zdarzenia i nie później niż 10 lat od dnia wystąpienia zdarzenia, a jeśli szkoda powstała w wyniku przestępstwa – nie później niż przed upływem 20 lat od dnia zdarzenia. Po upływie terminu przedawnienia, nie można już dochodzić zapłaty odszkodowania przed Sądem.
• Ubezpieczyciel ma zasadniczo 30 dni na wypłacenie odszkodowania, liczonych od dnia zgłoszenia szkody Ubezpieczycielowi.

Sposób naprawienia szkody

W świetle kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego (np. naprawa pojazdu na koszt sprawcy), bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty – np. gdy wskutek wypadku pojazd nadaje się do tzw. „kasacji”, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Zakres odszkodowania 

Osoba zobowiązana do odszkodowania jest odpowiedzialna jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania, wskutek którego wynikła szkoda, a jej naprawienie ma obejmować nie tylko poniesione przez poszkodowanego straty, ale też korzyści, jakie mógłby osiągnąć, gdyby dane zdarzenie nie nastąpiło. Należy również pamiętać o tym, że zachowanie poszkodowanego ma również wpływ na wysokość odszkodowania. Chodzi o sytuację, w której poszkodowany przyczynił się do powstania szkody np. nie zachował wystarczającej ostrożności na drodze, poruszał się pojazdem nieposiadającym ważnych przeglądów technicznych lub miał niezapięte pasy bezpieczeństwa. Takie okoliczności mogą mieć istotny wpływ na wysokość odszkodowania. 

Odmowa wypłaty odszkodowania przez Ubezpieczyciela – co robić?

Może się zdarzyć, że Ubezpieczyciel wypłaci nam niesatysfakcjonujące odszkodowanie lub całkowicie odmówi jego wypłaty. Wówczas sprawę można od razu skierować do Sądu lub spróbować złożyć odwołanie do Ubezpieczyciela. Odwołanie należy wnieść przed upływem terminów przedawnienia, które podano powyżej, bezpośrednio do Ubezpieczyciela. W swojej decyzji Ubezpieczyciel poinformuje w jakiej formie można zakwestionować jego rozstrzygnięcie oraz gdzie należy złożyć odwołanie. Jeśli rozstrzygnięcie sprawy przez Ubezpieczyciela będzie nadal niekorzystne, nadal możliwe jest wszczęcie powództwa cywilnego o odszkodowanie przed właściwym Sądem powszechnym. Warto pamiętać, że po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej przed Ubezpieczycielem (rozpatrzeniu odwołania), poszkodowany może również skorzystać z pomocy Rzecznika Finansowego, składając wniosek o interwencję w sprawie.

Wiele osób pracując styka się z sytuacjami, które mogą spowodować jakąś szkodę. Nawet zwykła praca biurowa potencjalnie może wywołać u nas jakąś kontuzję np. skręcenie kostki. Zastanówmy się więc czy w takich sytuacjach możemy dochodzić jakiegoś odszkodowania.

Kiedy możemy mówić o wypadku przy pracy?

Zgodnie z definicją ustawową za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia – Warto zwrócić uwagę na ten punkt. Wynika z niego, że nawet jeśli bez wiedzy pracodawcy pracownik pozostanie w pracy i będzie wykonywał czynności pracownicze, podczas których zdarzy się mu wypadek będzie miał prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy.

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy – Dzięki temu punktowi pracownik jest również chroniony w czasie przejazdów na miejsce pracy z siedziby pracodawcy.

Jakie świadczenia możesz otrzymać w przypadku wypadku przy pracy?

W zależności od okoliczności i skutków wypadku pracownikowi przysługuje: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jednorazowe odszkodowanie, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatek do renty rodzinnej, dodatek pielęgnacyjny, pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Czym jest jednorazowe odszkodowanie przy pracy? Kiedy przysługuje? Jaka jest jego wysokość?

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje:

1. poszkodowanemu ubezpieczonemu pracownikowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub

2. członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty

W pierwszym przypadku odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jaki poniósł pracownik. Stałym uszczerbkiem na zdrowiu jest naruszenie sprawności organizmu powodujące jego upośledzenie w sposób nierokujący poprawy. Długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu jest naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Ocena stopnia uszczerbku, a w konsekwencji wysokości należnego odszkodowania, dokonywana jest przez ZUS po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez pracownika. 

Przykład:

Jeżeli u pracownika ustalono 10 procentowy długotrwały uszczerbek na zdrowiu otrzyma on 10330 zł odszkodowania. (Obecnie 20% przeciętnego wynagrodzenia to 1033 zł, kwotę tą mnożymy razy 10, bo ustalono 10% uszczerbku na zdrowiu)

W drugim przypadku odszkodowanie przysługuje członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy. Za członka rodziny uważa się m.in. małżonka, dzieci oraz rodziców, jeżeli w dniu śmierci prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Wysokość odszkodowania wynosi:

– 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia, gdy ma je otrzymać małżonek lub dziecko,

– 9-krotność przeciętnego wynagrodzenia, gdy ma je otrzymać inny członek rodziny. 

Co zrobić, gdy wydarzy się wypadek?

Należy bezzwłocznie zgłosić jego wystąpienie oraz zabezpieczyć miejsce zdarzenia. Oczywiście trzeba pamiętać o wezwaniu służb ratunkowych, jeśli jest to potrzebne. Bezwzględnie trzeba dopilnować by pracodawca sporządził protokół powypadkowy, w którym rzetelnie zostanie opisany przebieg wypadku. Poszkodowany pracownik ma prawo zgłaszać uwagi i zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego.

Na marginesie warto wskazać, że powyższe rozważania oparte są o ustawę o Ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Poszkodowany pracownik może również dochodzić odszkodowania od osoby odpowiedzialnej za powstanie u niego szkody na zasadach ogólnych przewidzianych przepisami kodeksu cywilnego.

Czy z powodu śmierci rodzica można domagać się odszkodowania? Od kogo można żądać wypłaty takiego świadczenia? Czy oprócz odszkodowania można domagać się innych świadczeń ? Czy możliwy jest zwrot kosztów pogrzebu rodzica? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w poniższym artykule. 

W świetle odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego, dziecku po śmierci rodzica może przysługiwać szereg świadczeń, do których zaliczamy zwrot kosztów leczenia i pogrzebu rodzica, odszkodowanie, rentę, zadośćuczynienie. Warto pamiętać, że świadczenia te są niezależne od siebie i przyznanie jednego z nich nie wyklucza żądania zapłaty drugiego. Otrzymanie takich świadczeń zależy jednak od spełnienia pewnych warunków, które zostaną pokrótce omówione poniżej. 

Odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej

W myśl art. 446 § 3 kodeksu cywilnego, Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Chodzi np. o stres, depresję lub poczucie osamotnienia, które uniemożliwiają osiąganie z pracy lub innej działalności dotychczasowych zysków. Pogorszenie musi mieć charakter obiektywny i wynikać ze śmierci osoby najbliższej. W ww. przepisie chodzi nie tylko o znaczne pogorszenie się obecnej sytuacji życiowej, ale także o brak możliwości jej poprawy w przyszłości.

Renta 

Jeśli osoba zmarła była zobowiązana do płacenia alimentów na rzecz swojego dziecka, a taki obowiązek ma każdy rodzic, dopóki jego dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, to dziecko (małoletnie lub nawet pełnoletnie) może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty, wypłacanej przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Zadośćuczynienie 

Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego – w tym dziecku zmarłego – odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Poprzez krzywdę rozumiemy ból i cierpienie, doznawane w związku z utratą bliskiej osoby. Sąd miarkując wysokość zadośćuczynienia bierze pod uwagę takie czynniki jak długotrwałość cierpień psychicznych, poczucie osamotnienia, depresja, apatia, rezygnacja z aktywności towarzyskiej, ale również wiek poszkodowanego i jego sytuacja rodzinna.

Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu

Osoba, która poniosła koszty zorganizowania pogrzebu swojego rodzica, może żądać zwrotu tych wydatków. Jedyną przesłanką w tym zakresie jest faktycznie poniesienie tych kosztów oraz zasada, zgodnie z którą koszty te nie powinny przekraczać zwykłej miary przyjętej w środowisku zmarłego. W zakresie zwrotu kosztów leczenia chodzi o koszty pozostające w związku ze zdarzeniem, które wywołało szkodę na stanie zdrowia zmarłego, a następnie śmierć.

Od kogo żądać wypłaty świadczenia po śmierci rodzica?

Co do zasady osobą zobowiązaną do zapłaty wyżej opisanych świadczeń, związanych ze śmiercią poszkodowanego jest sprawca zdarzenia, które tą śmierć spowodowało. Jednak bardzo często do szkód, których następstwem jest śmierć, dochodzi w ruchu drogowym, którego uczestnicy są obowiązani do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Zatem jeśli do śmierci poszkodowanego doszło w wyniku wypadku komunikacyjnego, podmiotem zobowiązanym do zapłaty jest ubezpieczyciel, u którego sprawca zdarzenia miał wykupioną polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Oczywiście jeśli osoba odpowiedzialna za szkodę nie była objęta żadnym ubezpieczeniem, odszkodowania można żądać od tego sprawcy bezpośrednio.

Niezależnie od powyższego, odszkodowania można żądać także od ubezpieczyciela zmarłego z tytułu posiadania przez niego polisy ubezpieczenia na życie, a także jeśli śmierć miała charakter naturalny lub wywołany chorobą albo nieszczęśliwym wypadkiem. Świadczenie należy się w pierwszej kolejności osobie uposażonej, czyli wskazanej przez ubezpieczonego w polisie osobie uprawnionej do odbioru odszkodowania. Jeśli ubezpieczony nie wskazał uposażonego, to uprawnione są osoby wymienione w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, które zazwyczaj stanowią załącznik do umowy ubezpieczenia. Jeśli ubezpieczyciel wypłaci zbyt niskie świadczenie, można domagać się podwyższenia tej kwoty na drodze sądowej.

Należy pamiętać, że ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, jeśli okaże się, że rodzic nie opłacał składek.

 Możliwe jest również żądanie jednorazowego odszkodowania od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeśli śmierć rodzica była wynikiem wypadku przy pracy. Szczegółowe zasady przyznawania takiego odszkodowania przez ZUS znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 233).

Widok przebiegających lub już potrąconych zwierząt leśnych nie jest zjawiskiem rzadkim na polskich drogach. Co należy zrobić, gdy taka kolizja spowoduje uszkodzenia auta? Czy uzyskanie odszkodowania jest w ogóle możliwe, a jeśli tak, to do kogo kierować roszczenia? 

Co zawiera polisa AC?

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy polisa autocasco (AC) nie wyłącza odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę powstałą w wyniku potrącenia zwierzęcia (sarny, łosia, jelenia, dzika, a także zwierząt gospodarskich i domowych). Jeśli takiego wyłączenia nie ma, to z dużym prawdopodobieństwem uzyskanie odszkodowania jest możliwe. 

Odszkodowanie od zarządcy drogi 

Co zrobić, gdy ubezpieczenie autocasco nie zostało wykupione? W tym wypadku można ubiegać się o odszkodowanie przed sądem od zarządcy drogi. W ramach takiego postępowania należy udowodnić, że to zarządca nie zadbał o odpowiednie oznakowanie, czyli nie ustawił przy drodze znaku A-18b „dzikie zwierzęta”. Wskazany znak oznacza, że kierowca zobowiązany jest zachowania ostrożności. Należy zatem stwierdzić, że jeśli do kolizji doszło na drodze, przy której ustawiono znak „dzikie zwierzęta” to szansa na uzyskanie odszkodowania od zarządcy drogi jest niewielka.

Co, jeżeli zarządca nie umieścił znaku przy drodze? 

Czy brak umieszczenia znaku ostrzegawczego przy drodze oznacza, że kierowca za każdym razem uzyska odszkodowanie? Niestety, brak takiego znaku nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności zarządcy drogi, na której doszło do kolizji. Odszkodowanie jest możliwe do uzyskania w oparciu o tzn. zasady ogólne, czyli w zależności od pozostałych okoliczności zdarzenia. Orzecznictwo nie daje jednoznacznych odpowiedzi, a zatem każda sprawa traktowana jest indywidualnie. Od kogo można dostać odszkodowanie za kolizję z dziką zwierzyną, gdy droga nie została odpowiednio oznakowana? Odszkodowania po kolizji można dochodzić od zarządcy drogi (z tytułu niedopełnienia obowiązku poinformowania o istniejącym zagrożeniu ze strony dzikiej zwierzyny) lub koła łowieckiego (gdy do kolizji doszło w dniu, w którym odbywało się polowanie).

Co robić, gdy już doszło do zderzenia z dzikim zwierzęciem? 

Gdy mamy zamiar uzyskać odszkodowanie po zderzeniu z dzikim zwierzęciem należy zadbać o zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji. W pierwszej kolejności jednak należy: 

• zatrzymać auto i upewnić się, czy stoi w miejscu bezpiecznym dla innych uczestników ruchu oraz zabezpieczyć miejsce zdarzenia przez wystawienie trójkąta ostrzegawczego
• wezwać policję, 
• wykonać zdjęcia uszkodzone pojazdu, miejsca wypadku auta oraz miejsca wypadku,
• zorientować się, czy na drodze jest umieszczony znak „dzikie zwierzęta”, 
• w razie posiadania polisy AC – zgłosić szkodę do towarzystwa ubezpieczeniowego,
• gdy kierowca nie posiada polisy AC – sprawa może być skierowana przez kierowcę na drogę postępowania sądowego.

Należy również pamiętać, że nigdy nie powinniśmy dotykać rannego lub martwego zwierzęcia pamiętając, że oprócz infekcji, istnieje niebezpieczeństwo, że zwierzę nas kopnie lub ugryzie. Jeśli pozwoli na to sytuacja, dla uspokojenia zwierzęcia można ze szczególną ostrożnością nakryć mu głowę kocem lub innym materiałem.

W większości polskich małżeństw nie obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej, a zatem najczęściej między małżonkami panuje ustrój wspólności ustawowej. Warto pamiętać, że wskazany ustrój majątkowy obowiązuje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Oznacza to, że jeśli przed zawarciem małżeństwa lub w jego trakcie nie zapadnie decyzja o zawarciu umowy wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej (tzn. intercyza), małżonków automatycznie łączy ustawowy ustrój wspólności majątkowej. Oprócz majątku wspólnego, małżonkowie mają także majątek osobisty. Co zatem wchodzi w skład majątku wspólnego, a co w skład majątku osobistego?

Co się składa na majątek wspólny?

Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi to zostało nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Warto zaznaczyć, że przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku wspólnego należą w szczególności: 

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, 
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS. 

Czym charakteryzuje się majątek wspólny małżonków?

Należy zaznaczyć, że udziały małżonków w majątku wspólnych nie są określone. Wspólność majątkowa małżeńska stanowi szczególny rodzaj tzw. współwłasności łącznej. Oznacza to, że żaden z małżonków nie może rozporządzać swoim udziałem ani żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego do momentu m.in. zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej lub orzeczenia rozwodu. Każdy z małżonków jest współposiadaczem rzeczy, które wchodzą w skład majątku wspólnego.  Z tytułu posiadania udziału wynika uprawnienie do korzystania i posiadania z rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego oraz czerpania z niej pożytków. 

Co należy do majątku osobistego małżonków?

Majątek osobisty stanowi mienie, do którego tytuł prawny posiada tylko jeden małżonek. Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Natomiast przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Zaliczając poszczególny składnik do majątku osobistego lub do majątku wspólnego małżonków trzeba przeanalizować wiele czynników. Rozróżnienie to zaczyna być najbardziej istotne wtedy, gdy małżonkowie się rozwodzą i dochodzi do podziału majątku małżeńskiego lub w momencie, gdy któryś z małżonków się zadłużył. 

W polskim ustawodawstwie na próżno szukać definicji władzy rodzicielskiej. Jako władzę rodzicielską (często nazywaną prawami rodzicielskimi) określa się zatem cały szereg uprawnień jakie przysługują rodzicom względem ich dzieci. W wyroku orzekającym rozwód sąd ma obowiązek orzec o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron rozwodzących się. 

Czym jest władza rodzicielska i komu przysługuje? 

Powszechnie jednak przyjęło się uznawać, iż władza rodzicielska to wzajemnie ze sobą powiązane prawa i obowiązki rodziców w stosunku do osoby i majątku dziecka. W zakres władzy rodzicielskiej wchodzi również reprezentowanie małoletniego przed organami państwowymi oraz innymi podmiotami. Do obowiązków wchodzących w zakres praw rodzicielskich należy również zapewnienie małoletniemu należytej pieczy i strzeżenia jego interesów.  Warto wskazać, że zasadniczym kryterium wyznaczającym granice i treść władzy rodzicielskiej jest dobro dziecka. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego 
i opiekuńczego władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, przy czym jej istnienie jest niezależne od tego, czy rodzice są małżeństwem czy też nie. Zakres władzy rodzicielskiej jest dla obojga rodziców jednakowy i każdemu z nich przysługuje pełnia władzy.

Jak długo trwa władza rodzicielska?

Władza rodzicielska trwa aż do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, tj. do osiągnięcia 18 roku życia i z tą chwilą wygasa z mocy samego prawa. Warto jednak wspomnieć, że władza rodzicielska może ustać z innych przyczyn np. poprzez utratę przez rodzica pełnej zdolności do czynności prawnych, śmierci rodzica lub pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Jak Sąd orzeka o władzy rodzicielskiej po rozwodzie?

Sąd w wyroku rozwodowym w zakresie władzy rodzicielskim może powierzyć ją obojgu rodzicom, powierzyć wykonywanie jej tylko jednemu z rodziców, natomiast drugiemu ograniczyć ją do określonych praw i obowiązków względem dziecka lub pozbawić, ograniczyć lub zawiesić władzę rodzicielską, jeżeli jest to uzasadnione konkretną sytuacją dziecka.

Jak wygląda wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców? 

Małżonkowie w toku postępowania rozwodowego mogą przedstawić pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Gdy porozumienie będzie zgodne z dobrem dziecka, Sąd uwzględni jego treść. Jednak w każdym przypadku rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem powinno zostać oparte na wszechstronnej analizie materiału dowodowego. Porozumienie powinno zatem dotyczyć wychowania, kierowania, troski o aspekt materialny dziecka i o jego osobę. 

Co w przypadku, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia? 

Jeżeli rodzice dziecka nie mogą dojść do porozumienia, Sąd powierza władzę rodzicielską jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego rodzica do określonych praw i obowiązków względem dziecka. Sąd w tym zakresie kieruje się dobrem małoletniego. Dziecko będzie zamieszkiwać z tym z rodziców, który gwarantuje lepsze warunki do rozwoju osobistego dziecka. Drugi z rodziców, któremu władza jest ograniczona, traci uprawnienie do współdecydowania o niektórych kwestiach dotyczących wychowania dziecka (w orzeczeniu Sąd w sposób precyzyjny powinien określić obowiązki i uprawnienia rodzica w stosunku do dziecka).

Na czym polegają alimenty na rzecz byłego małżonka i kiedy można się ich domagać? To częste pytanie zadawane przez strony podczas toczącego się postępowania o rozwód. Warto pamiętać, że o ile orzeczenie rozwodu powoduje rozwiązanie małżeństwa, to nierzadko sama decyzja o rozwodzie może wiązać się z pewnymi konsekwencjami finansowymi. Kwestia alimentów jest istotna zwłaszcza dla małżonka, który nie był czynny zawodowo i zajmował się prowadzeniem domu i wychowaniem dzieci. W tym przypadku rozwód może powodować, że małżonek pozostanie bez środków do życia, 
a jego sytuacja majątkowa ulegnie znacznemu pogorszeniu.

Rozwód a alimenty.

W pierwszej kolejności warto wskazać, że Sąd nigdy nie orzeka o alimentach na rzecz drugiego małżonka z urzędu. To strona zainteresowana wydaniem takiego rozstrzygnięcia powinna sformułować odpowiednie żądanie, podać konkretną kwotę oraz przedstawić dowody popierające jej stanowisko. Warto pamiętać, że alimentów od byłego małżonka można się domagać również po orzeczeniu rozwiązania małżeństwa przez rozwód, już w odrębnym postępowaniu. Stosunek alimentacyjny powstanie jednak wtedy, gdy zostaną spełnione przesłanki wskazane w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Jakie są przesłanki powstania stosunku alimentacyjnego między małżonkami?

Istnienie stosunku alimentacyjnego oraz jego zakres zależny jest od wydanego wyroku rozwodowego, tj. czy jaki dokładnie zaparł wyrok w zakresie winy za rozkład pożycia małżeńskiego. W wyroku rozwodowym Sąd może stwierdzić, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, uznać jednego z małżonków wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego. Sąd może również, na zgodny wniosek małżonków, odstąpić od orzekania o winie.

Zgodnie z art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.”

Jak należy rozumieć ten przepis? W przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, czyli Sąd nie orzekał o winie lub uznał oboje małżonków winnymi rozkładu pożycia małżeńskiego, to małżonek, który znajduje się w niedostatku, może żądać dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Inaczej kształtuje się sytuacja małżonka, który został uznany wyłącznie winnym rozpadowi małżeństwa. Zgodnie z art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „jeżeli jeden 
z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”.

W tej sytuacji małżonek niewinny może się domagać od małżonka wyłącznie winnego zasądzenia alimentów, jeżeli rozwód wpłynął na istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Małżonek wyłącznie winny zobowiązany jest do zapłaty alimentów i tym zakresie przyczynia się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb byłego małżonka, nawet jeśli nie znajduje się on w niedostatku. 

Do kiedy trwa obowiązek alimentacyjny? 

Jak zostało wskazane powyżej – Sąd w wyroku orzekającym rozwód może orzec winę obojga małżonków, jednego z nich lub odstąpić od jej orzekania. W przypadku, gdy rozwód został orzeczony z wyłącznej winy jednego z małżonków, to alimenty wówczas nie są ograniczone żadnych terminem i mogą wygasnąć jedynie z momentem zawarcia przez byłego małżonka nowego małżeństwa. 

Gdy do łożenia alimentów na byłego małżonka jest zobowiązany jest ten, który nie był uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (a więc gdy sąd nie orzekał o winie lub uznał, że oboje małżonkowie są winni rozpadowi pożycia małżeńskiego) – co do zasady obowiązek płacenia alimentów wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Istnieją jednak czasem wyjątkowe okoliczności, które mogą uzasadnić wydłużenie wyżej wskazanego okresu. 

Przesłanki zastosowania trybu rozwodu bez orzekania o winie

            Jeżeli między małżonkami nie ma konfliktu ani wzajemnego obarczania się odpowiedzialnością co do przyczyn rozpadu małżeństwa można zdecydować się na wniesienie pozwu o rozwód bez orzekania o winie. Jest to opcja dla małżonków, którzy zgodni są co do tego, że małżeństwo skończyło się samoczynnie a nie przez jakieś działanie któregoś z nich lub obojga.  
            Taki sposób rozwiązania małżeństwa jest zdecydowanie szybszy niż rozwód z orzekaniem o winie, ponieważ sąd nie prowadzi postępowania dowodowego w tym zakresie i nie rozstrzyga o tym kto ponosi odpowiedzialność za rozpad małżeństwa. Sprawa rozpoznawana jest przez Sąd okręgowy, zwykle wystarczy jedna lub dwie rozprawy. W zależności od konkretnego Sądu Okręgowego i ilości spraw jakimi musi się zajmować od wniesienia pozwu rozwodowego do orzeczenia rozwodu mija kilka- kilkanaście miesięcy. Warto również wspomnieć, że w każdej chwili małżonek może zmienić zdanie i oznajmić sądowi prowadzącemu postępowanie, że jednak żąda orzeczenia rozwodu z orzeczeniem winy za rozpad małżeństwa którejś ze stron. Małżonek musi skierować takie oświadczenie przed wydaniem wyroku rozwodowego.

Co zawrzeć w pozwie rozwodowym?

            W pozwie o rozwód bez orzekania o winie musimy pamiętać w szczególności o:

– skierowaniu go do właściwego sądu okręgowego (jest to sąd, w którego okręgu małżonkowie ostatnio mieszkali pod warunkiem, że jeden z nich dalej tam mieszka),

– właściwym wskazaniu i opisaniu stron postepowania, którymi są małżonkowie,

– prawidłowym sprecyzowaniu naszych żądań, czyli m.in. wniosku o rozwód bez orzekania o winie, tego jak mają wyglądać kontakty z dziećmi, komu i w jakim zakresie ma przysługiwać władza rodzicielska,

– uzasadnieniu naszych twierdzeń dowodami. Mogą to być różnorakie dokumenty jak i zeznania świadków. 

Przebieg rozprawy

            W przypadku rozwodu bez orzekania o winie. Po wezwaniu małżonków na salę rozpraw sąd na początku zapyta, czy podtrzymują oni swoje stanowisko sformułowane wcześniej w pismach. Przeprowadzone zostanie przesłuchanie świadków. Następnie odbędzie się wysłuchanie małżonków, podczas którego będą oni opisywali obecną sytuację małżeństwa, by sąd mógł ustalić, czy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego (o tym co to oznacza pisaliśmy w artykule poprzednim). Małżonkowie będą mogli zadawać pytania, tak by wyjaśnić sądowi wszelkie wątpliwe kwestie. Gdy wszystkie dowody zostaną przeprowadzone sąd zamknie rozprawę i ogłosi swój wyrok.